Kancelaria Radcy Prawnego dr Maciej Jabłoński

Jubileusz „ustawy śmieciowej”

1 lipca bieżącego roku minął rok, od kiedy znowelizowana ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2013 r., poz. 1399 j.t. ze zm.), nałożyła na gminy obowiązek zorganizowania odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy. Warto w tym miejscu zwrócić uwagę, że gminy realizują swoje kompetencje w zakresie ochrony środowiska w tej dziedzinie w różnych formułach prawnych. Natomiast zmieniające się przepisy prawne wpływają na stosowanie prawa w zakresie czystości i porządku w gminach – pozostawiając wątpliwości interpretacyjne. Należy również podnieść, iż istotnym elementem porządkującym stan faktyczny jest bogate orzecznictwo sądowe, które dotyczy czystości i porządku w gminach oraz gospodarowania odpadami.

Doktryna prawnicza z kolei wymaga, aby realizować obowiązki ustawowe
z poszanowaniem praw obywatelskich oraz zasad uczciwej konkurencji. Gmina ma bowiem pozycję monopolisty w zakresie działalności organizacyjnej podejmowanej dla utrzymania porządku i czystości na podległym jej obszarze. Gminy mają tym samym obowiązek zapewnić czystość i porządek na swoim terenie oraz tworzyć warunki niezbędne do ich utrzymania,
w szczególności tworząc warunki do wykonywania prac związanych z utrzymaniem czystości i porządku lub zapewniając wykonanie tych prac związanych z utrzymaniem czystości
i porządku albo zapewniając wykonanie tych prac przez tworzenie odpowiednich jednostek organizacyjnych.

W dniu 26 lutego 2014 r. została przyjęta dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE w sprawie zamówień publicznych, uchylająca dyrektywę 2004/18/WE (Dz. U. UE L z dnia 28 marca 2014 r.). Termin implementacji dyrektywy do porządku prawnego państw członkowskich UE upływa w ciągu 24 miesięcy od wejścia w życie (18 kwietnia 2016 r.). Nowe przepisy określają zasady powierzania zadań i zawierania umów w ramach współpracy publiczno-publicznej, w tym zamówień udzielanych podmiotom zależnym (powiązanym).

Art. 12 dyrektywy 2014/24/UE w sprawie zamówień publicznych stanowi o zamówieniach publicznych między podmiotami sektora publicznego – wskazując, że zamówienie publiczne udzielone przez instytucję zamawiającą osobie prawa prywatnego lub publicznego nie będzie objęte zakresem stosowania dyrektywy 2014/24/UE w sprawie zamówień publicznych, jeżeli spełnione zostaną łącznie następujące warunki:

a)    instytucja zamawiająca sprawuje nad daną osobą prawną kontrolę podobną do kontroli, jaką sprawuje nad własnymi jednostkami;

b)    ponad 80 % działalności kontrolowanej osoby prawnej jest prowadzone w ramach wykonywania zadań powierzonych jej przez instytucję zamawiającą sprawującą kontrolę lub przez inne osoby prawne kontrolowane przez tę instytucję zamawiającą; oraz

c)    w kontrolowanej osobie prawnej nie ma bezpośredniego udziału kapitału prywatnego, z wyjątkiem form udziału kapitału prywatnego o charakterze niekontrolującym i nieblokującym, wymaganych na mocy krajowych przepisów ustawowych oraz nie wywierających decydującego wpływu na kontrolowaną osobę prawną.

W tym miejscu należy zauważyć, iż wejście Polski do UE spowodowało przekształcenie struktury krajowego systemu prawa, gdzie oprócz dotychczasowego systemu prawa polskiego na terytorium państwa zaczął obowiązywać także system prawa unijnego. Prawo UE posiada pierwszeństwo nad prawem krajowym, co w praktyce oznacza w przypadku sprzeczności miedzy zapisami prawa krajowego i prawa wspólnotowego niemożność stosowania prawa krajowego i konieczność jego dostosowania przez kraj członkowski.

Jednakże o takim pierwszeństwie, w zakresie bezpośredniego stosowania prawa, możemy mówić tylko w przypadku prawa pierwotnego (traktaty) oraz prawa wtórnego (rozporządzeń).

Przyjęcie w ramach prawa wtórnego UE nowych rozwiązań prawnych w postaci dyrektywy, oznacza stanowienie prawa względnie obowiązującego. Dyrektywa nie obowiązuje w państwie członkowskim wprost, a wprowadzenie jej zakresu przedmiotowego w życie w państwie członkowskim – wymaga implementacji do krajowego porządku prawnego.

            Obowiązujące normy prawne ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach określają aktualnie obowiązujące zasady dotyczące odbioru odpadów komunalnych, gdzie na podstawie art. 6d wójt, burmistrz lub prezydent miasta jest obowiązany zorganizować przetarg na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, albo przetarg na odbieranie i zagospodarowanie tych odpadów.

            Wedle dominującego poglądu doktryny jedyną dopuszczalną formą powierzenia odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości jest wybranie podmiotu odbierającego w drodze przetargu.

Dotyczy to również podmiotów zależnych, w tym spółek kapitałowych, gdzie gmina jest jednym udziałowcem.

 

 

Korzystanie z możliwości zapisów art. 12 dyrektywy w sprawie zamówień publicznych będzie możliwe dopiero po implementacji jej zapisów, w tym po odpowiedniej zmianie zakresu przedmiotowego art. 6d ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.

Do tego czasu, jedynym praktycznym wyłomem, związanym ze stosowaniem wykładni rozszerzającej norm prawnych ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, pozostaje możliwość powierzenia odbierania odpadów komunalnych bez konieczności przeprowadzenia postępowania przetargowego na rzecz jednostki budżetowej danej gminy.

Dlatego tak istotnym było wdrożenie przez gminy noweli ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, w taki sposób, który umożliwi realizację zadań publicznych oraz zapewni korelację właściwego stosowania prawa z działaniami na rzecz społeczności lokalnej, jako całości oraz wszystkich właścicieli nieruchomości w danej gminie.

Na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 4  ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach
– za  właściciela nieruchomości uważa się także współwłaścicieli, użytkowników wieczystych oraz jednostki organizacyjne i osoby posiadające nieruchomości w zarządzie lub użytkowaniu, a także inne podmioty władające nieruchomością.

Utrzymanie czystości i porządku w gminie jest zagadnieniem szeroko unormowanym prawnie, jak również problematyką w sprawie, której wypowiadają się organy sądowe i administracyjne. Tendencją, która wyłania się w zakresie stanowienia i stosowania prawa, jest dążenie do określenia standardów dotyczących czystości i porządku w gminach
w zasadniczej zgodności z zasadą zrównoważonego rozwoju oraz zasadami współżycia społecznego. Zgodnie z art. 5 Konstytucji Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości
i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju. Normy konstytucyjne zapewniają bezpieczeństwo ekologiczne, ochronę środowiska oraz dbałość o jego stan. Zrównoważony rozwój w ramach polityki prowadzonej przez państwo, to rozwój społeczno-gospodarczy,
w którym działania polityczne, gospodarcze i społeczne są zintegrowane, w celu zagwarantowania współczesnemu i przyszłym pokoleniom możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb. Należy uznać, iż  art. 5 Konstytucji wskazuje najbardziej istotne wartości i najbardziej podstawowe cele, w których realizację winny się włączyć wszelkie organy władzy publicznej, wykorzystując wszystkie ich kompetencje.

 

 

 

 

 

Kancelaria Radcy Prawnego
dr Maciej Jabłoński
ul. 1 Maja 3
76-150 Darłowo
tel. + 48 692 411 544

email: kancelaria.jablonski@wp.pl

Google+

Informacja o używaniu cookies

 

Informujemy, że używamy informacji zapisanych za pomocą cookies i podobnych technologii w następujących w celach: reklamowych, statystycznych oraz w celu prawidłowego działania niektórych funkcji w naszym serwisie.

W Twojej przeglądarce możesz zmienić ustawienia dotyczące cookies. Informujemy jednak, że jeżeli to zrobisz, to nie będzie mógł w pełni wykorzystać funkcjonalności serwisu.

Korzystanie z naszego serwisu bez zmiany ustawień dotyczących plików cookies oznacza że akceptujesz umieszczanie cookies na Twoim urządzeniu.

 

Akceptuję umieszczanie plików cookies w moim urządzeniu